در پی افزایش جمعیت اتباع خارجی ساکن ایران و چالش‌های مرتبط با ثبت ولادت فرزندان آنان، سازمان ثبت احوال کشور طی اطلاعیه‌ای جدید، شرایط و مدارک لازم برای صدور گواهی ولادت ویژه اتباع خارجی را تشریح کرد. این اقدام در راستای شفاف‌سازی فرآیند اداری، کاهش سردرگمی خانواده‌های غیرایرانی و افزایش نظم در ثبت آمارهای جمعیتی انجام شده است.
بر اساس این اطلاعیه که طی روزهای اخیر از سوی منابع رسمی و خبرگزاری‌های معتبر منتشر شده، فرزندان اتباع خارجی که در خاک ایران متولد می‌شوند، می‌توانند با ارائه مدارک مشخص، گواهی ولادت دریافت کنند؛ این گواهی به معنای اعطای تابعیت ایرانی نیست، اما سندی رسمی برای ثبت تولد کودک محسوب می‌شود و زمینه‌ساز دریافت سایر خدمات اجتماعی و قانونی خواهد بود.
مدارک لازم برای صدور گواهی ولادت اتباع خارجی
طبق اعلام سازمان ثبت احوال، والدین غیرایرانی باید مدارک زیر را به اداره ثبت احوال محل تولد فرزند ارائه دهند:
1. گذرنامه، پروانه اقامت یا دفترچه پناهندگی معتبر والدین در زمان تولد فرزند
این مدارک باید در زمان زایمان معتبر بوده و هویت و اقامت قانونی والدین را تأیید کنند.
2. گواهی ولادت صادره توسط پزشک یا ماما
در صورتی که زایمان در بیمارستان، درمانگاه یا مراکز رسمی درمانی انجام شده باشد، ارائه این گواهی الزامی است.
3. شهادت دو نفر شاهد در صورت نبود گواهی پزشکی
اگر فرزند خارج از مراکز درمانی متولد شده باشد و گواهی رسمی ولادت وجود نداشته باشد، حضور دو نفر شاهد برای تأیید تولد و مشخصات زمانی و مکانی آن، الزامی است.
4. تأییدیه پلیس اطلاعات و امنیت نیروی انتظامی (ناجا)
این تأییدیه از طریق پلیس مهاجرت و گذرنامه ناجا برای تأیید وضعیت اقامتی والدین و اطلاعات هویتی آن‌ها صادر می‌شود.
5. پرداخت هزینه ثبت از طریق دستگاه کارتخوان در دفاتر پیشخوان دولت
ثبت‌نام و درخواست صدور گواهی ولادت در دفاتر خدمات الکترونیک انجام می‌شود و هزینه آن طبق تعرفه‌های مصوب اخذ می‌گردد.
در صورت نداشتن مدارک اقامتی چه باید کرد؟
سازمان ثبت احوال تأکید کرده است که در مواردی که والدین کودک فاقد مدارک اقامتی معتبر باشند، امکان ثبت ولادت فرزند آن‌ها با هماهنگی “امور اتباع خارجه نیروی انتظامی” وجود دارد. در چنین شرایطی، پس از انجام بررسی‌های لازم و تأییدیه پلیس، اداره ثبت احوال می‌تواند نسبت به صدور گواهی ولادت ویژه اتباع خارجی اقدام کند.
این تمهیدات به ویژه برای آن دسته از خانواده‌هایی طراحی شده که به دلایل شرایط خاص، جنگ، مهاجرت اضطراری یا مشکلات مالی، از دریافت یا تمدید مدارک اقامتی محروم مانده‌اند اما فرزند آن‌ها در خاک ایران متولد شده است.
هدف: ساماندهی وضعیت هویتی و جلوگیری از بی‌هویتی
یکی از چالش‌های اجتماعی و حقوقی سال‌های اخیر، موضوع کودکان بدون شناسنامه در ایران بوده است. بسیاری از این کودکان، حاصل ازدواج‌های رسمی یا غیررسمی اتباع خارجی با یکدیگر یا با شهروندان ایرانی هستند که به دلایل مختلف، امکان دریافت شناسنامه یا گواهی ولادت رسمی را نداشته‌اند.
بر اساس اعلام نهادهای ذی‌ربط، نبود مدارک هویتی، این کودکان را از ابتدایی‌ترین حقوق اجتماعی، آموزشی، بهداشتی و خدماتی محروم می‌سازد. دولت با هدف جلوگیری از شکل‌گیری پدیده «کودکان بی‌هویت»، از طریق اصلاح رویه‌های ثبت احوال و تسهیل فرآیند ثبت ولادت، تلاش دارد این مشکل را در سطح ملی مدیریت کند.
آیا صدور گواهی ولادت به معنای تابعیت ایرانی است؟
خیر. گواهی ولادت ویژه اتباع خارجی صرفاً سندی است که تولد یک کودک را در خاک ایران ثبت می‌کند. این گواهی، اعطای تابعیت ایرانی یا صدور شناسنامه ایرانی را در پی ندارد. با این حال، در مواردی که مادر ایرانی و پدر غیرایرانی باشند، طبق قانون اعطای تابعیت مصوب سال ۱۳۹۸، امکان درخواست شناسنامه ایرانی برای فرزند وجود دارد که نیازمند فرآیند قضایی و بررسی‌های حقوقی ویژه‌ای است.
لزوم آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی عمومی
کارشناسان حقوقی و فعالان اجتماعی معتقدند که یکی از موانع اصلی در مسیر ثبت ولادت اتباع خارجی، ناآگاهی از فرآیندها و مدارک مورد نیاز است. به همین دلیل، آن‌ها بر نقش کلیدی رسانه‌ها، نهادهای بین‌المللی، مراکز خدمات اجتماعی و دفاتر تسهیل‌گری در آگاه‌سازی خانواده‌های اتباع خارجی تأکید دارند.
