پس از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا و ورود دوباره او به کاخ سفید، بار دیگر توجهات به سمت معادلات جهانی و تاثیر آن بر کشورهایی نظیر ایران جلب شده است.
بازگشت ترامپ به صحنه بین‌الملل و سیاست‌های پیشین او می‌تواند بر بحران‌ها و نگرانی‌های اقتصادی دامن بزند. مردم ایران به‌ویژه در زمینه تامین کالاهای اساسی، نگرانی‌هایی دارند. حال سوال اینجاست که آیا بازگشت ترامپ می‌تواند بر تامین کالاهای اساسی در ایران تاثیرگذار باشد؟
چگونگی تاثیر آمریکا بر واردات کالای اساسی
از آنجا که واردات کالاهایی نظیر دارو، نهاده‌های دامی، انواع غلات و… از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، با توجه به سیاست‌های ترامپ نگرانی‌هایی بابت واردات این کالاها پیش آمده است، زیرا در سپتامبر ۲۰۱۹ بود که به موجب دستور اجرایی اقتدار ضد تروریسم، دولت ترامپ نام بانک مرکزی ایران را در فهرست SDN قرار داد.
این اقدام باعث شد درآمدهای نفتی ایران در معرض تهدید جدی قرار گیرد و در نتیجه، دسترسی این بانک به منابع مالی برای تامین واردات کالاهای اساسی عملاً مسدود شود.
یک ماه بعد، برای جلوگیری از اعتراضات حقوقی به این مسدودسازی و به منظور تضمین دسترسی به کالاهای بشردوستانه، وزارت خزانه‌داری آمریکا اقدام به فعال‌سازی مکانیسم بشردوستانه تحت نظارت دقیق شبکه مقابله با جرائم مالی (FinCen) کرد. این مکانیسم به دلیل محدودیت‌های شدیدش، انتقاد ناظران حقوق بشر را برانگیخت و به عنوان مجازات اعدام مالی شناخته شد.
ممنوعیت هرگونه معامله با بانک مرکزی ایران، حتی برای خرید کالاهای اساسی، تا اواسط ۲۰۲۰ ادامه داشت. پس از قریب به یک سال، وزارت خزانه‌داری با انتشار مجوز عمومی ۸A، معافیتی را برای معاملات مرتبط با واردات کالاهای بشردوستانه (غذا و دارو) صادر کرد. به این ترتیب، مشخص می‌شود که آمریکا برای تقریباً یک سال مسیر خرید کالاهای اساسی ایران را به طور کامل قطع کرده بود. حال این نگرانی وجود دارد که آیا تکرار دوباره این اتفاق امکان‌پذیر نیست؟
نظرات کارشناسان برای تاثیر تحریم‌ها بر واردات کالای اساسی
با وجود تاثیرات ملموس تحریم‌ها بر واردات کالاهای اساسی، برخی کارشناسان بر این باورند که تجارت کالاهایی چون غلات، نهاده‌های دامی، دارو و… اصولاً تحت تاثیر تحریم‌ها قرار نمی‌گیرند. چراکه طبق ماده ۱۱ و ۱۲ میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، تحریم‌ها نباید بر دسترسی مردم عادی به کالاهای اساسی تاثیر بگذارد. البته آمریکا هم بر اهمیت ایجاد سازوکارهای بشر دوستانه تاکید دارد.
درباره تاثیر پیروزی ترامپ در تامین کالاهای اساسی، محمدرضا فرجی‌تهرانی، نایب‌رئیس اتاق اصناف تهران توضیح داد: در دوره اول ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا، با وجود اینکه ترامپ مدعی افزایش تحریم‌ها علیه ایران بود، ولی در واردات کالاهای اساسی مشکل چندانی وجود نداشت. در حال حاضر هم بعید است مشکلی برای واردات کالاهای اساسی ایجاد شود. چراکه سیاست جمهوری‌خواه‌ها بیشتر بر تحریم اشخاص تمرکز دارد.
او درباره واردات کالاهایی نظیر دارو عنوان کرد: دارو جزو اقلامی است که نمی‌توان واردات آن را تحریم کرد. درباره واردات سایر کالاهای اساسی هم بعید است چنین اتفاقی رخ دهد.
فرجی‌تهرانی ادامه داد: شروع طرح فلج اقتصادی ایران از زمان دموکرات‌ها آغاز شد. همچنین دموکرات‌ها نقش بسزایی در افزایش نرخ ارز و افزایش تحریم‌های اقتصادی داشتند. به عنوان مثال، در زمان دموکرات‌ها بود که واردات برخی کالاهای آی‌تی به کشور ممنوع شد.
راهکار چیست؟
فرجی‌تهرانی برای بهبود شرایط کشور پیشنهاد داد: باید روابط دیپلماتیک ایران با سایر کشورها برقرار باشد ولی نمی‌توان هم بر جمهوری‌خواه‌ها و هم بر دموکرات‌ها حساب ویژه‌ای باز کرد. باید دنبال راهکارهایی برای تقویت ارتباطات بود که این یک تصمیم کلان حکومتی است.
بر اساس این گزارش، واردات و تامین کالاهای اساسی نظیر دارو، غلات و… از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از آنجا که میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز بر این مورد تاکید دارد، با توجه به شرایط فعلی و نظر کارشناسان، احتمال اینکه در تامین کالاهای اساسی مشکلی پیش آید بسیار پایین است.
